Cel pracy:
Celem badania jest zidentyfikowanie źródeł oraz elementów składowych tzw. poczucia praecox (PP) z perspektywy polskich lekarzy psychiatrów, którzy go doświadczają i potrafią zwerbalizować.

Metoda:
Analiza jakościowa z wykorzystaniem procedur metodologii teorii ugruntowanej na zbiorze swobodnych wypowiedzi psychiatrów (N=103) opisujących silne odczucia sugerujące rozpoznanie schizofrenii udzielonych w ogólnopolskim badaniu ankietowym.

Wyniki:
Dla zdecydowanej większości badanych (80,58%) źródłem PP są zachowania i stany pacjenta, natomiast wśród zidentyfikowanych składowych PP nie ma elementów wyraźnie dominujących. Badani lekarze odnosili się najczęściej (44,66%) do afektu i stanów emocjonalnych pacjenta, w szczególności spłycenia i chłodu emocjonalnego (22,33%). Co czwarty (25,24%) jako element swoich silnych odczuć sugerujących diagnozę schizofrenii opisywał różne aspekty wypowiadania się pacjenta, m.in. niespójność i oderwanie treści od rzeczywistości (14,56%) oraz wskazywał na obecność formalnych zaburzeń procesów myślowych (22,33%). Analiza post-hoc wykazała, że głównym wątkiem przekrojowym związanym z PP jest wrażenie deficytowego kontaktu z rzeczywistością i drugim człowiekiem (52,42% badanych). Pomimo tego, że poziom eksperckości psychiatrów nie wpływa na treści PP, lekarze potrafiący je zwerbalizować uznają je za niezawodne dla postawienia diagnozy schizofrenii częściej niż ci, którzy wykorzystują PP w swojej praktyce, ale nie potrafią go zwerbalizować (82,52% vs 67,62%, chi2 p = 0,007, φc = 0,186).

Wnioski:
PP jest zjawiskiem złożonym i niejednoznacznym doświadczanym zarówno przez rezydentów jak i specjalistów. Ma związek przede wszystkim z afektywnością pacjentów i postrzeganiem ich oderwania od rzeczywistości. Dalsza analiza tego zjawiska może pozytywnie wpłynąć na zdolność psychiatrów do artykułowania PP i jego stosowania w diagnostyce schizofrenii.