Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego (dalej u.o.z.p.) przewiduje możliwość przymusowej obserwacji psychiatrycznej pacjenta, którego zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób (art. 24 u.o.z.p.). Hospitalizacja służy ustaleniu czy prezentowane przez pacjenta zaburzenia są chorobą psychiczną w rozumieniu u.o.z.p., a więc czy przebiegają z objawami psychotycznymi (art. 3 pkt 1 lit. a u.o.z.p.). Aktualne regulacje dotyczące obserwacji, nie mają jednak charakteru kompletnego, co stwarza liczne dylematy w trakcie stosowania tych przepisów w praktyce medycznej. Największe wątpliwości dotyczą możliwości ponownego zastosowania art. 24 u.o.z.p. wobec pacjenta, który po przyjęciu na obserwację wyraził zgodę na pobyt w szpitalu, a następnie zażądał wypisu do domu czy podstawy prawnej dalszego leczenia, w razie ustalenia, że istnieją przesłanki do leczenia wbrew woli. Ustawodawca nie uregulował też w sposób kompleksowy zakresu czynności diagnostycznych, które mogą być podejmowane wobec pacjenta wbrew jego woli. Celem artykułu jest całościowa analiza tytułowej instytucji z określeniem jej aksjonormatywnych podstaw, a także próba rozstrzygnięcia dylematów prawnych i praktycznych, które powstają w trakcie stosowania art. 24 u.o.z.p. w praktyce medycznej.