Ewolucyjne aspekty choroby afektywnej dwubiegunowej
			
	
 
Więcej
Ukryj
	
	
									
				1
				Klinika Psychiatrii Dorosłych Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Członek korespondent Polskiej Akademii Nauk
				 
			 
						
				2
				Klinika Psychiatrii Dorosłych
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
				 
			 
										
				
				
		
		 
			
			
			
			 
			Data nadesłania: 12-10-2022
			 
		 		
		
		
		
			
			 
			Data akceptacji: 18-01-2023
			 
		 		
		
			
			 
			Data publikacji online: 31-10-2023
			 
		 		
		
			
			 
			Data publikacji: 31-10-2023
			 
		 			
		 
	
							
					    		
    			 
    			
    				    					Autor do korespondencji
    					    				    				
    					Janusz  Rybakowski   
    					Klinika Psychiatrii Dorosłych Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Członek korespondent Polskiej Akademii Nauk
    				
 
    			
				 
    			 
    		 		
			
												 
		
	 
		
 
 
Psychiatr Pol 2023;57(5):941-953
		
 
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) zwana również chorobą maniakalno-depresyjną charakteryzuje się okresowym występowaniem biegunowo przeciwnych stanów nastroju, aktywności i motywacji do działania (manii i depresji) niekiedy o ekstremalnym nasileniu. Wytworzenie takich stanów i ich utrzymywanie się w procesie ewolucji może świadczyć o możliwości ich adaptacyjnego charakteru umożliwiającego przystosowanie do niekorzystnej sytuacji zewnętrznej (depresja) oraz mobilizację organizmu w obliczu dostępności zasobów (mania). W artykule główny nacisk jest położony na ewolucyjny aspekt „dwubiegunowości” oraz stanów maniakalnych i hipomaniakalnych. Badania genetyczno-molekularne wskazują, że w przebiegu ewolucji doszło do zachowania genów związanych z predyspozycją do ChAD.  W pracy omówiono ewolucyjne koncepcje adaptacyjne ChAD, związane z funkcjonowaniem Homo sapiens w okresie środkowego i późnego plejstocenu, jak również koncepcje „mismatch” związane z nieprzystawalnością czynności mózgu do współczesnych warunków. Przedstawiono ewolucyjne korzyści stanu manii/hipomanii, również w kontekście ich powiązania ze stanami depresji, wskazujące na możliwość związku ze zwiększeniem sukcesu reprodukcyjnego. Jest on następstwem takich cech stanu maniakalnego/hipomaniakalnego, jak zwiększona aktywność eksploracyjna, psychoruchowa i seksualna oraz łatwe podejmowanie ryzyka. Sukces reprodukcyjny może też wiązać się z temperamentem hipertymicznym i cyklotymicznym najczęściej występującymi w ChAD, jako że temperament hipertymiczny często doprowadza do podwyższenia statusu społecznego i tendencji do przywództwa, a temperament cyklotymiczny może zwiększać kreatywność. Przytoczone są przykłady związku między stanem maniakalnym/hipomaniakalnym a zjawiskiem emigracji oraz wpływem na rozwój społeczeństwa amerykańskiego.