Neurobiologia kreatywności: czy istnieje związek z chorobą afektywną dwubiegunową?
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Data nadesłania: 01-01-2025
Data akceptacji: 23-01-2025
Data publikacji online: 31-10-2025
Data publikacji: 31-10-2025
Psychiatr Pol 2025;59(5):721-736
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Kreatywność można określić jako wytworzenie czynności lub idei zarówno oryginalnej, jak i użytecznej oraz jej wprowadzenie w życie. Ta cecha funkcjonowania mózgu jest ewolucyjnie korzystna mogąca zwiększyć szanse przeżycia i przynieść sukces reprodukcyjny. Zjawisko kreatywności występuje już u niektórych zwierząt, natomiast w największym stopniu u człowieka współczesnego. Liczba genów pośrednio związanych z kreatywnością jest większa u Homo sapiens w porównaniu z człowiekiem neandertalskim, u którego przewyższa liczbę występującą u szympansa. Struktury mózgowe najbardziej istotne dla kreatywności obejmują płaty czołowe i skroniowe, sieć stanu spoczynkowego i móżdżek, a głównym układem neuroprzekaźnikowym jest układ dopaminergiczny. Procesy psychologiczne związane z kreatywnością dotyczą niezwykłego sposobu myślenia oraz wzmożonej motywacji związanej z nastrojem. W obszarze psychopatologii, najwięcej danych przemawia za związkiem kreatywności z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD). Wśród twórców, artystów i ich rodzin istnieje nadreprezentacja występowania ChAD i osobowości cyklotymicznej. W ChAD często występuje niezwykłe myślenie, a wzmożona kreatywność jest zwykle związana z okresem podwyższonego nastroju. Przedstawiono badania Nancy Andreasen, Kay Jamison, Terence Kettera, Tiffany Greenwood oraz studia własne w tym zakresie. Wyniki szeregu analiz wskazują na wspólne cechy predyspozycji do kreatywności i ChAD. Natomiast u wielu wybitnych artystów, również polskich, mamy do czynienia z pełną kliniczna ekspresją choroby.